عرضه اولیه سهام در بورس ایران

آکادمی ویو توسط بورس ایران که در 2020-07-23

 عرضه اولیه سهام در بورس ایران 

عرضه اولیه(IPO) (Initial Public Offering) یعنی وقتی سهام یک شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می شود. عرضه اولیه به معنی آغاز فعالیت‌های یک شرکت نیست بلکه به تازگی مجوز خرید و فروش سهام آن شرکت در بورس صادر شده است. در این هنگام سرمایه گذاران درصد مشخصی از کل سهام این شرکت را  از طریق بورس خریداری می کنند. عرضه اولیه همیشه برای فعالین بازار جذابیت داشته چون تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% آنها، سودآور بوده اند. شرایط خرید و فروش این نوع سهام نسبت به سهام عادی کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.

 چگونه عرضه اولیه خریداری کنیم؟

عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس تا مدتی پیش انجام می‌شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفت. به این ترتیب که ابتدا سهم‌ها طی فرآیندی کشف قیمت می شد و قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید. بنابراین در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می‌شد و سرمایه گذار باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کرد. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می‌گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است مشخص می‌گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه‌مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیل شان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند. حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می‌شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می‌گردد. برای عرضه در روز مشخص شده، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می‌شود. پس از آن، سرمایه گذار به مدت ۲ ساعت فرصت دارد تا درخواست خود را ثبت کند. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می‌کند.

بنابراین در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ، برای خرید سهام به‌صورت آنلاین یک بازه زمانی مشخص، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و حداکثر سهمیه برای هر کد معاملاتی مشخص می‌شود. و سرمایه‌گذاران می‌بایست وارد حساب کاربری خود در سامانه معاملاتی شوند و سفارش خریدشان را به‌صورت آنلاین ثبت کنند. که مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش با قیمت‌های متفاوت است.

 چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از اولین عرضه رشد می‌کند؟

یکی از علت‌های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. گذشته از این‌ها معمولا برای جذابیت بیشتر سرمایه گذاران، سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل‌گران برآورد شده، عرضه می‌شود. این کار باعث می شود تقاضا برای آن سهم افزایش یابد. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، موجب می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و همچنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند. در این هنگام می‌گویند که سهم، متعادل شده است. و پس از آن سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند.

چه زمانی بهترین وقت برای فروش سهام عرضه اولیه است؟

برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

یکی از مهمترین نشانه‌های خروج از سهم تازه‌وارد به بازار، برچیدن صف‌های خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می‌شود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می‌کنند. به همین دلیل تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام می شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه‌تر کند اما این صف دوباره تشکیل می‌شود. هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، می‌توان آن را نشانه‌ای برای فروش در نظر گرفت.

 اولین عرضه، همیشه سودآور نیست!

در بالا گفته شد که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی خرید سهم در عرضه اولیه به ضرر سرمایه گذار تمام می شود. بازار بورس ایران شاهد چندین نمونه از عرضه‌های اولیه بوده که نه تنها سهام ها بعد از عرضه رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شده‌اند. این افت قیمت دلایل گوناگونی دارد. به عنوان مثال قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی که عرضه شده شرایط کلی بازار مناسب نبوده است. بنابراین باور سودآور بودن عرضه اولیه سهام ها نباید مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.

چگونه می‌توان بدون نقدینگی، سهام اولین عرضه را خریداری کرد؟

برخی از کارگزاری‌ها با هدف جذب مشتری به آنها اعتبار می دهند یعنی بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذاران  به نمایندگی ازآنها عرضه اولیه را خریداری می‌کنند. و معمولاً افراد باید طی چند روز کاری بعد با این کارگزاری‌ها تسویه حساب نمایند تا صاحب سهام شوند. در غیر این صورت کارگزاری عرضه اولیه را خواهد فروخت تا بدهی آنها تسویه گردد.

خرید عرضه اولیه به صورت خودکار

برخی از کارگزاری‌ها ، امکاناتی فراهم کرده‌اند که سهامداران از قبل با تایید فرم‌های مربوطه و اعلام رضایت، خرید هر عرضه اولیه‌ای را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند و دیگر نیازی نیست تا سهامداران در روز عرضه اولیه اقدام به صرف وقت برای خرید داشته باشند.

 یک نمونه آگهی اولین عرضه

در ادامه می‌توانید آگهی عرضه اولیه سهام شرکت تولید نیروی برق آبادان «نماد آبادا» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:

تاریخ عرضه
تعداد سهام و معادل درصد از سهام کل شرکت
بخش، گروه و طبقه سهام
نماد
کف و سقف قیمتی
مدیر و متعهد عرضه
حداکثر سقف خرید حقیقی و حقوقی

منبع : مقالات سازمان بورس ایران

گرداوری آکادمی ویو

اینستاگرام اکادمی ویو

یوتیوب اکادمی ویو