بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس ایران دارد؟
فهرست محتوا
- 0.1 بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس ایران دارد؟
- 0.2 ۱-فروش استقراضی (Short Selling) چیست؟
- 0.3 مراحل کلی فروش تعهدی یا استقراضی در بازار بورس:
- 0.4 فرمول محاسبهی سود متقاضی در فروش تعهدی:
- 0.5 ۲-سازوکار فروش استقراضی چیست؟
- 0.6 ۳-فروش تعهدی چیست؟
- 0.7 ۴-سازوکار فروش تعهدی چیست؟
- 0.8 ۵-مزایا و ریسک های فروش تعهدی
- 1 ۶-بازار دوطرفه چیست؟
بازار دو طرفه چه تاثیری بر بورس ایران دارد؟
در بورس ایران برخلاف تلاشهای انجام شده جهت بالا بردن کیفیت و کارایی در مقایسه با بورسهای جهانی، همواره خلا برخی از ابزارها وجود داشته است. یکی از آن موارد ایناست که برخلاف سایر کشورها، در بازار سهام ایران فقط از رشد قیمت سهام می توان سود کرد. به اینصورت که پیشبینی میشود سهمی ارزنده تر از قیمت فعلی خواهد شد یا به عبارتی قیمت سهمی در آینده افزایش خواهد یافت. در نتیجه با خرید و افزایش قیمت سهم کسب سود میشود. اما در بورس بسیاری از کشورهای جهان، به ویژه بورسهای پیشرفته، ابزاری تحت عنوان فروش استقراضی وجود دارد که از نزول قیمت سهم هم می توان سود به دست آورد.
دستورالعمل فروش تعهدی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس، در مرداد ۹۸ توسط هیأت مدیره سازمان بورس اوراق بهادار ابلاغ شد. جهت آشنایی با این ابزار به شرح موارد زیر می پردازیم:
۱-فروش استقراضی (Short Selling) چیست؟
در بورسهای جهانی، از یک ابزار یا روش سرمایهگذاری تحت عنوان فروش استقراضی استفاده می کنند تا بتوانند از نزول قیمت سهام نیز کسب سود کنند. به اینصورت که فردی پیشبینی میکند قیمت سهام شرکتی بیش از اندازه رشد کرده و در آینده احتمالا نزولی خواهد شد. در این حالت سرمایهگذار میتواند سهام را از مالک آن قرض کند و پس از سپری شدن یک بازه زمانی همان تعداد سهم را به مالک پرداخت کند. که در اینصورت متقاضی از مابهالتفاوت فروش سهم در قیمت بالاتر و خرید آن در ارقام پایین سود میکند.
مراحل کلی فروش تعهدی یا استقراضی در بازار بورس:
قرض گرفتن سهم از مالک آن
فروش سهم در قیمتهای جاری بازار توسط متقاضی به وکالت از مالک (و به نام مالک)
منتظر ماندن متقاضی برای کاهش قیمت سهم
خرید آن سهم از بازار توسط متقاضی به وکالت از مالک (و به نام مالک)
بازگرداندن سهم به مالک آن
شناسایی سود معامله توسط متقاضی از مابهالتفاوت این خرید و فروش
فرمول محاسبهی سود متقاضی در فروش تعهدی:
(A – B) × N = سود معامله
A = قیمت خرید
B = قیمت فروش
N = تعداد سهام
مثال: فرض کنید قیمت سهم سیمان ۵۰۰ تومان است؛ طبق تحلیل، پیشبینی میکنیم قیمت سهم سیمان کاهش خواهد یافت:
۱۰۰۰۰ سهم سیمان را از یکی از سهامداران قرض میکنیم.
۱۰۰۰۰ سهم سیمان را با قیمت فعلی (۵۰۰ تومان) میفروشیم.
منتظر میمانیم تا قیمت سهم سیمان مثلاً پس از ۱۰ روز با ۱۰۰ تومان کاهش، به ۴۰۰ تومان برسد.
۱۰۰۰۰ سهم سیمان را با قیمت ۴۰۰ تومان از بازار خریداری میکنیم.
۱۰۰۰۰ سهم سیمان را به صاحب آن (قرض دهنده) برمیگردانیم و مابهالتفاوت این خرید و فروش را به عنوان سود این معامله شناسایی میکنیم. ۱۰۰۰۰۰۰=۱۰۰۰۰*(۴۰۰-۵۰۰)
۲-سازوکار فروش استقراضی چیست؟
معمولا فرآیند فروش استقراضی توسط کارگزاریها انجام میشود. به این صورت که حتما باید صاحبان سهام درخواست ارائه سهام جهت فروش استقراضی را به کارگزاری ها بدهند تا وارد وضعیت معاملاتی استقراضی شوند. پس از آن صاحبان سهام می توانند تعداد مشخصی از سهام خود را به متقاضیان قرض دهند. برای اینکار، کارگزاران پس از شناسایی فرد متقاضی، سهام مالک را به متقاضی قرض میدهند.
بعد از آن متقاضی نسبت به فروش سهام مالک اقدام میکند، مبلغ حاصل از فروش نزد کارگزار خواهد ماند. شایان ذکر است متقاضی باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار محفوظ داشته باشد تا در صورتی که متقاضی سهام مالک را بازنگرداند از وجه تضمین استفاده شود.
در مدت زمان استقراض مبلغ حاصل از فروش سهام توسط کارگزار سرمایهگذاری میشود و سود آن پس از کسر کارمزد کارگزار به مالک پرداخت میشود. همچنین به منظور ایجاد انگیزه برای متقاضیان و در صورت تمایل مالک سهام مبلغی از سود نیز به متقاضی تعلق پیدا میکند.
در پایان اگر پیشبینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام نزول پیدا کند همان تعداد سهم را خریداری و تحویل مالک میدهد که مابه التفاوت این فروش و خرید، سود متقاضی است. اما اگر قیمت سهم افزایش پیدا کند، متقاضی باید همان تعداد سهم را در قیمتی بالاتر بخرد و تحویل مالک دهد، که در اینصورت زیان میکند.
۳-فروش تعهدی چیست؟
با توجه به اینکه دریافت بهره در دین اسلام حرام است، به دلیل ربوی بودن فروش استقراضی و مشکلات شرعی ایجاد شده، تغییراتی در سازوکار فروش استقراضی ایجاد شده است. این تغییرات در قالب عقد وکالتنامه بین متقاضی و مالک سهام است. به این صورت که سرمایهگذار(متقاضی) به وکالت از مالک سهام و با نام مالک، نسبت به فروش سهام مالک اقدام میکند. که به این روش فروش تعهدی گفته میشود.
۴-سازوکار فروش تعهدی چیست؟
در این روش همانند فروش استقراضی سهامدار تصمیم میگیرد تا کل یا بخشی از سهام خود را جهت انجام معاملات فروش تعهدی در اختیار افراد متقاضی قرار دهد. پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، نوع و تعداد سهام، نرخ تشویقی و دوره تنفس توسط مالک در سامانه تامین ثبت میشود.
متقاضیان پس از مراجعه به کارگزاری و عقد قرارداد با کارگزار، در سامانه معاملات بر خط، سهام مد نظر را انتخاب کرده و پس از واریز وجه تضمین به حساب کارگزار، نسبت به فروش تعهدی سهم اقدام میکنند.
در این روش نیز همانند فروش استقراضی مالک حق برداشت پول حاصل از فروش سهم را در طی مدت معامله، ندارد و باید در روشی از پیش تعیین شده مانند سپردههای بانکی، صندوقهای سرمایهگذاری با سود ثابت و یا اوراق با درآمد ثابت و… سرمایهگذاری و از سود دریافتی آن استفاده کند. البته اگر مالک تمایل داشته باشد میتواند مقداری از سود خود را به عنوان مبلغ تشویقی به مالک پرداخت کند.
متقاضی پس از سررسید زمان باید همان تعداد سهام را به مالک باز گرداند. و اگر مالک پیش از موعد درخواست سهام خود را داشته باشد، پس از سپری شدن دوره تنفس که در ابتدا مشخص شده است، سهام به مالک بازگردانده میشود. در این روش نیز اگر پیشبینی متقاضی محقق شود و قیمت سهام در زمان سررسید کاهش یابد، متقاضی سود خواهد کرد و در غیر اینصورت زیان میکند.
۵-مزایا و ریسک های فروش تعهدی
۶-بازار دوطرفه چیست؟
اکثر بورسهای پیشرفته جهانی دو طرفه هستند ولی همان طور که می دانید تاکنون بورس اوراق بهادار تهران یک بازار یک طرفه بوده است. این در حالی است که،. بازار یک طرفه ایراداتی اعم از کاهش ارزش معاملات و افت نقد شوندگی در دوران رکود دارد. در بازار یک طرفه، معامله گران پس از محاسبه ارزش ذاتی سهام مورد نظر، آن را در قیمت پایین تر خریداری کرده و فقط در صورت افزایش قیمت سهام میتوانند به سود برسند اما، در بازارهای دوطرفه با استفاده از ابزار مالی تحت عنوان فروش استقراضی یا فروش تعهدی میتوان حتی در روند نزولی نیز کسب سود نمود. از دیگر مزایای بازار دوطرفه؛ میتوان به نقدشوندگی بالا، جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی سهام و امکان استفاده از ابزار تحلیلی متنوع اشاره کرد.
۷-بازار دوطرفه چه اثری بر بورس میگذارد؟
تاثیر ایجاد بازار دو طرفه در بورس منجر به افزایش نقدشوندگی و در نهایت کارایی بازار سهام خواهد شد، عرضه و تقاضا متعادل میشود، در روزهای صعودی بازار از افزایش هیجانی و بیش از حد قیمتها جلوگیری خواهد کرد و در نتیجه مانع از حبابی شدن سهام شرکتها میشود. همچنین به معاملهگران حرفهای بازار این امکان را میدهد تا از نتایج ارزیابیهای خود در هر دو روند صعودی و نزولی بورس استفاده کنند و جایگاه تحلیل در بازار سهام ارتقا پیدا میکند.
اما از سوی دیگر در زمان رکود یا ریزشهای سنگین بورس باید نظارت کامل و کنترلهای لازم از سوی نهاد ناظر و سازمان بورس ایران صورت گیرد. زیرا اگر محدودیتی ایجاد نشود میتواند شدت سقوط قیمتها را افزایش دهد و امکان دستکاری قیمتها بیشتر میشود.
گرداوری : آکادمی ویو
منبع : مقالات سازمان بورس ایران
عجب مقاله خلاصه جالب و نگاه حرفه ای به بورس بود .عالی .ممنون
با تشکر فراوان از تیم آکادمی ویو عزیز .
خدا قوت
مقاله جالبی بود.
استاد در حال حاظر ده سالی هست در بورس کالا این اتفاق افتاده در اوایل ضعیف بود ولی الان رو میحث طلا نقره زیره پسته و زعفران معاملات دو طرفه به همین روش گفته شده وجود داره ممنون میشم اگر مطالبی در مورد بازار اتیم در سایت قرار داده بشع ولی بالاترین اهرم در دسترس الان ۵است که بصورت پیش فرض وجود دارد یعنی اختیاری نیست که حذابیت و از طرف دیگه ام با اکاهی نداشتن ضرر در همین مقدار وجود دارد ممنون یابت این مقاله
سلام خدمت جناب اقای دهقان اززحماتی که میکشید ممنونم مطالب بسیار کاربردی وساده عنوان شده لذت میبرم ازاینکه به تازگی شاگرد شما هستم
باتشکر
ممنونم ازتون
امیدوارم بازار ایران هم این ابزارها رو به خودش ببینه.
توضیحات خیلی خوبی بود ممنون از شما
ممنون